Lokalne Grupy Działania to jedna z najbardziej oryginalnych cech inicjatywy LEADER. Aby lepiej zrozumieć istotę działalności naszego Stowarzyszenia warto poznać idee jakie przyświecają temu programowi, jego historię oraz główne cele.
Powołanie programu LEADER było jednym z efektów kryzysu, który pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. dotknął Wspólną Politykę Rolną (WPR) w jej dotychczasowej formie. Kryzys spowodował:
- problem z nadwyżkami żywności
- zagrożenie środowiska naturalnego
- wyludnienie wsi, dezintegrację wspólnot wiejskich
- spadek zaufania do przemysłowo produkowanej żywności
Konieczna okazała się reforma WPR. Wiązała się ona z tworzeniem nowej koncepcji rozwoju obszarów wiejskich i samego rolnictwa. Dokonano próby zerwania z dotychczas forsowanym obrazem wsi jako miejsca, w którym przede wszystkim produkuje się żywność, nie biorąc pod uwagę efektów środowiskowych i społecznych. Postawiono sobie za cel zrównoważony i trwały rozwój obszarów wiejskich przy uwzględnieniu jej lokalnej specyfiki. Przydatnym narzędziem w realizacji wspomnianych celów miał być program LEADER
Nazwę LEADER tworzą pierwsze litery francuskich słów będących pełną nazwą programu:
"Związki Pomiędzy Działaniami na Rzecz Rozwoju Gospodarczego Wsi”
Ideą Programu LEADER jest przekazanie podejmowania decyzji mieszkańcom obszaru, na którym mieszkają. Sami mogą decydować o tym jakie pomysły i przedsięwzięcia będą wdrażane w ramach otrzymanych funduszy. Lokalne podejście powiązane z określonym obszarem, wpływa na lepsze zdefiniowanie problemów obszaru i określenie sposobów ich rozwiązania.
LEADER jest podejściem przekrojowym, które ma przyczynić się do
aktywizacji społeczności wiejskich poprzez włączenie partnerów
społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw
Dzięki funduszom Leadera na ponad 1000 obszarach wiejskich w państwach „byłej piętnastki” zaszły bardzo korzystne zmiany: znacznie wzrosła atrakcyjność tych obszarów, zmienia się jakość życia, mieszkańcy uwierzyli, ze na wsiach też można żyć godnie, twórczo i realizować swoje plany.
Program LEADER charakteryzuje się poprzez 7 cech / zasad:
- Terytorialność – gminy od 5 tys. – 150 tys. z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców
- Oddolność inicjatywy – mieszkańcy przez LGD decydują co i jak chcą robić
- Integralność podejścia i widzenia spraw w szerokim kontekście konkretnego obszaru
- Partnerstwo – równouprawnienie wśród członków trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego
- Samodzielne zarządzanie na poziomie lokalnym. LGD zarządza swoimi finansami wg określonych zasad.
- Innowacyjność – Leader to sposób na poszukiwaniu nowych rozwiązań problemów przed jakimi stają mieszkańcy konkretnego terenu
- Współpraca z innymi LGD w rejonie, kraju czy zagranicą
LEADER to coś więcej niż kolejny program dotujący projekty,
to również swoista filozofia i duch.
W programie LEADER nie chodzi tylko pieniądze.
Chodzi przede wszystkim o ludzi, którzy tworzą społeczność lokalną
(konferencja „Leader in the New Member States”, Tihany, październik 2006)
Sukces LEADER, mierzony zmianą sposobu myślenia o podejściu do oddolnego rozwoju, powstaniem wielu lokalnych inicjatyw mających na celu rozwój poszczególnych społeczności wiejskich, spowodował, że uruchomiono trzy następujące po sobie edycje tego programu:
- LEADER I (1991-1994): jego głównym celem było sprawdzanie nowego modelu rozwoju obszarów wiejskich oraz zróżnicowanie gospodarki obszarów wiejskich.
- LEADER II (1994 - 1999) - upowszechnienie podejścia wg LEADER I na większym obszarze Unii Europejskiej, większy stopień innowacyjności projektów oraz większa integracja działań, wskazywanie na potrzebę współpracy międzyterytorialnej, w tym międzynarodowej.
- LEADER+ (2000 - 2006) - Schemat I i II, wspomaganie wdrażania nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich, współpracy międzynarodowej i tworzenia sieci współpracy.
W latach 2007-2013 LEADER został włączony do głównego nurtu polityki UE w zakresie rozwoju obszarów wiejskich przestając być osobnym programem. Stał się częścią programów finansowanych ze środków EFRROW (Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich). W ramach wdrażania działania osi 4 LEADER utworzono około 2350 LGD w całej UE.
